ေထရ္ႀကီး (သို႕)ထီးႀကီးေစတီ နဲ႕ စကု

စကုျမိဳ႕ဦး ျမိဳ႕ထိပ္မွာ ထးီႀကီးဘုရား
ေထရ္ႀကီးေစတီ ဆိုတာရွိပါတယ္။
ေရွးေဟာင္းသမိုင္းဝင္ဘုရား ရယ္လို႕
ေျပာႀကတယ္။ ဒီေစတီေတာ္ႀကီး နဲ႕
ပတ္သက္လို႕ အစဥ္အလာေျပာစကား
ကေတာ့ မဟာပုဏၰမေထရ္ နဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ႕ ဘုရား၊ မဟာပုဏၰမေထရ္ သီတင္းသုံးခဲ႕တဲ႕ေနရာရယ္လိုို႕ ပုေဏၰာဝါဒသုတ္ကို ညြန္းဆိုလို႕ ေဒသခံေတြက ေျပာႀကပါတယ္။ ေက်ာင္းေတာ္ရာဘုရား ရဲ႕ အစဥ္အလာ အယူအဆ နဲ႕ လည္းဆက္စပ္ေနပါတယ္။
ဘုရားရွင္လက္ထက္ ဝါဏိစၥဂါမဟု
အမည္တြင္ေသာ ယခုပြင့္ျဖဴျမိဳ႕နယ္
သစ္ေတာ္ရြာမွ မဇၩိမေဒသ သို႕ကုန္ေရာင္းသြားတဲ့  မဟာပုဏ္ ၊
စူဠပုဏ္ ညီအကိုနွစ္ဦးအနက္
ျမတ္စြာဘုရားရွင္ နွင့္ ေတြ႕ရွိ ျပီး
အျပန္တြင္ ရဟန္းျဖစ္လာေသာ
မဟာပုဏၰ မေထရ္ ဟာသုနာပရႏၲတိုင္း
 ကိုျပန္ႀကြလာျပီးေနာက္ တရားအား
ထုတ္ခဲ႔ေသာေနရာေလးခု ရွိခဲ႔ပါတယ္။
၁ ။ ေရပုတ္ရြာေရႊျမင္ေတာင္(အပၸဟတ
ၳေတာင္)
၂ ။ေအာက္ေက်ာင္းဘုရားတည္ေနရာ(
သမုဒၵဂိီရိ အမည္ရွိေသာ ေက်ာင္းအရပ္)
၃ ။ ေထရ္ႀကီးဘုရားတည္ေနရာ( မာတု
လာဂီရိအရပ္)
၄ ။ေက်ာင္းေတာ္ရာဘုရားတည္ေနရာ(
မကုလာ ရာမ ေက်ာင္းအရပ္) တို႕ျဖစ္ႀကပါတယ္။
      တတိယေနရာျဖစ္တဲ႔ မာတုလာဂီရိ
အရပ္ဟာ ေက်းငွက္လြန္စြာေပါမ်ားလို႕
သကုဏ အရပ္ ေနာက္ သကု  ေနာင္
စကု လို႕တြင္တယ္လို႕ အစဥ္အလာစကားရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕
ကလည္း ပန္းလႊြားရြာေျမာက္ဘက္က
ရွင္ပင္ဂူနီ ကို တတိယေနရာလို႕ေျပာ
ဆိုႀကေပမယ့္၊ စကု ေထရ္ႀကီး အရပ္
သာလ်ွင္ သဒၵါယုတိၱ၊ အတၱယုတိၱ သင့္ျပီး ၊ ယင္းရွင္ပင္ကူနီ ဘုရားဟာ ေက်ာင္းေတာ္ရာဘုရားႀကီး ေက်ာင္းေတာ္ေျမ အတြင္တည္ရွိတဲ႕
 အေလာင္းစည္သူမင္း တည္တယ္တဲ႔ ေစတီတစ္ဆူျဖစ္တယ္လို႕လည္းဆိုပါတယ္။
          ဒီလို အစဥ္အလာစကားေတြ
နဲ႕ ပတ္သက္လို႕ စိတ္ဝင္တစား
ရွာေဖြႀကည့္တဲ႔ အခါ ထးီႀကီးေစတီကို
ေအဒီ 1307 ျမန္မာနွစ္ ၆၆၉ ခုမွာ ေတာင္တြင္းမင္း သီဟပေတ႕ ရဲ႕
သမက္က   တည္တယ္လို႕
Amended list of ancient monuments in  Burma 1960
မွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ
ရွမ္းတိုင္းရင္းသားေတြက သံထီးေတာ္ အသစ္ႀကီးတင္လွဴလိုို႕ ထီးႀကီးေစတီလို႕ေခၚတြင္တယ္လည္း
ဆိုပါတယ္။( စကုမွာေနထိုင္ခဲ႕တဲ႕
ရွမ္းေကာင္ဟန္ ေတြ အေႀကာင္းသပ္
သပ္ အားတဲ့အခါ ပို႕တင္ပါမယ္။)
ဒါ ေထရ္ႀကီးေစတီ နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး
ေတြ႕ရတဲ႕ မွတ္တမ္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒီမွတ္တမ္းျဖစ္နိုင္ မျဖစ္နိုင္ကို စဥ္းစား
တဲ႔ အခါမွာ ေစတီေတာ္ရဲ႕ အနုပညာ
လက္ရာေတြမွာ အင္းဝေခတ္ဟန္ေတြ
ကိုေတြ႕ ရသလို အမရပူရေခတ္ဟန္
ေတြကိုလည္း အမ်ားအျပား ေတြ႕ရပါတယ္။ေခတ္အဆက္ဆက္ ္ျပဳျပင္ မူ႕ေတြကလည္း ရွိပါတယ္။
၁၄ ရာစု မွာ ေတာင္တြင္းမင္းသီဟပေတ႔က စကုေထရ္ႀကီးေစတီကိုတည္တယ္
ဆိုေတာ့   ေတာင္တြင္းနဲ႕ စကု
ပတ္သက္မူကို ဆက္စပ္ႀကည့္ရာမွာ
ေတာင္တြင္းစားသိီဟပေတ႕ ကို
သီဟသူ နဲ႕ ေျမာက္နန္းမိဖုရားက ဖြား
တဲ႕ ေစာပုလဲမယ္ တုိ႕ကို စုံ ဖက္ရာ၊
သားေတာ္ သိဂၤသူေစာေနွာင္း ၊
သားေတာ္သိဂၤသူေစာေနွာင္း နဲ႕
သရက္ မင္းရွင္ေစာသမိီး ေစာျမတ္ကဲ
ကိုစုံဖက္ရာ သားေတာ္ သိဂၤသူငယ္၊
သိဂၤသူငယ္ နဲ႕ မင္းႀကီးစြာသမိီး
ေစာစလာကေဒဝိီ သင့္ရာ သားေတာ္
မင္းဥဂၢါ တစ္ပါး ၊ နွမေတာ္ေစာပို႕မယ္
တစ္ပါး ( ေနာင္အခါမိဖုရားရွင္ဘို႕မယ္
ျဖစ္လာသူ)  လို႕ အဲ႕လိုအစဥ္အဆက္
မွန္နန္းကဆိုပါတယ္။ သိဂၤသူေစာေနွာင္း  နဲ႕ သားသိဂၤသူ
တို႕ဟာ စကုစားေတြျဖစ္ပါတယ္။
ႊရာဇဝင္ႀကီး ရာဇဝင္လတ္တို႕မွာ
ေတာင္တြင္း ပြင့္လွဦး သီဟပေတ႕
နွင့္ေစာပုလဲ တို႕မွာ သားေတာ္
သိဂၤသူေစာေနွာင္း၊
ညီေတာ္သိဂၤသူငယ၊္
ညီေတာ္မင္းဥဂၢါ သုံးပါးျမင္တယ္
ဆိုပါတယ္။
ရာဇဝင္သစ္မွာ ရမည္းသင္းသိီဟပေတ႔
နဲ႔ ေစာပုလဲ ကိုစုံဖက္သည္ဆိူျပီး
သားသမီးကို မည္သူဟု မဆုိ။
မင္းရာဇပုံ တြင္ တူမေတာ္အရင္းျဖစ္ေသာ ေစာပို႔မယ္
ကို မင္းေခါင္ေရႊနန္းတင္သည္ဟု
ဆိုတာကိုေထာက္ျပီး  မင္းႀကီးစြာ
နွမေတာ္ ေစာျမတ္ နွင့္ သိဂၤသူေစာေနင္းသင့္ရာ သိဂၤသူငယ္
ကိုျမင္သည္၊ သိဂၤသူငယ္ နွင့္ မင္းႀကၤီး
စြာ သား မင္းေခါင္လည္း ညီအစ္ကို
သမီးေယာက္ဖ ေတာ္ႀကသည္ကို
ေထာက္သျဖင့္ သိဂၤသူငယ္သမီး
ေစာပို႕မယ္ ျဖစ္၍ မင္းေခါင္ တူမေတာ္
အရင္းဟူေသာ မင္းရာဇပုံ စကားနွင့္
လည္းညီ သည္။ လို႕လည္းဆိုပါတယ္။
ဒီေတာ့စကုစား နဲ႕ေတာင္တြင္းစား
ဟာ သားအဖ ေတာ္ပါတယ္။
 ဒီေနရာမွာ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္း
တာက  ေတာင္တြင္းစား အေႀကာင္း
ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ၁၃ ရာစုဟအကုန္
ပုဂံပ်က္ေတာ့ စကု နဲ႕ေတာင္တြင္း
စိုက္ပ်ိဳးအခ်က္အခ်ာေဒသ ကို
ေသခ်ာေတာင့္တင္းေအာင္စီမံထားတာ
ကိုေတြ႕ရပါတယ္။
ပုဂံေခတ္ကထည္းကဘဲ စကုဟာ
ပုဂံ နဲ႕ ကုန္စည္ေထာက္ပံ႕စီးစင္း
ရာ အခ်က္အခ်ာ ေဒသတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာတစ္ခုျပရရင္  ျမန္မာနွစ္ ၅၉၇ ခု
AD1235  ထိုး မဟာေသနာပတိ အနႏၲသူ ေက်ာက္စာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံျမိဳ႕ မင္းနန္သူရြာ ေလးမ်က္နွာဘုရား ေက်ာက္စာရုံ ေက်ာက္တိုင္အမွတ္ ၈/ခ  ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ ေက်ာက္စာ ေႀကာင္း ေရ ၁၈  ၁၉
၂၀  မွာ ျမန္မာနွစ္ ၅၉၆ တေပါင္းလဆန္း ေျခာက္ ရက္ ႀကာသပေတး ေန့ မွာ အနႏၲသူ က
စကုမွာ ကန္ယာေျမ ၁၀၀၀ ကို ရတနာသံုးပါးအား လွဴ တယ္လို႔ ေရးထိုးထားပါတယ္။
အမတ္ႀကီး မဟာေသနာပတိ အနႏၲသူရေမာင္ႏွံ ေရးထိုး ခဲ႔တာ ေလးမ်က္နွာပါ ေက်ာက္စာတိုင္နွစ္တိုင္
နဲ႔ ႏွစ္မ်က္နွာ ေက်ာက္စာတိုင္ တစ္တိုင္ျဖစ္ပါတယ္။ ေရးထိုးနွစ္  က
AD  1224, 1227, နဲ႔ 1235 အတြင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပထမ ေက်ာက္စာ
AD1224  မွာလွဴ တဲ႔ ကြ်န္မ်ား
ဒုတိယေက်ာက္စာ AD 1227 မွာ လယ္ ဥယန္ ကြ်န္ ႏြား က်ြယ္ ဆင္ ဆိတ္ လွဴတာ ပါ ပါတယ္။ တတိယ ေက်ာက္စာ AD1235 မွာ ဘယ္ေနရာ
ဘာေျမအမ်ိဳးအစား ပယ္ေပါင္းဘယ္ေလာက္ ဘာကိုလွဴတယ္ ဆိုတာပါ ပါတယ္။
 အနႏၲသူရ ေမာင္နွံ တို႔က လယ္ယာေျမ ပယ္ေပါင္း ၇၅၀၀ ေက်ာ္
ကို ရတနာသံုးပါးအတြက္ လွဴပါတယ္။
ဧက ဖြဲ႔ ရင္ ၁၃၁၂၅ ဧက ပါ။ ထိုေခတ္ အေနအထားအရ လူတစ္ဦး ကို ၆ ဧက
နႈန္း နဲ႔ ပယ္ ၇၅၀၀( ၁၃၁၂၅ဧက)  ဟာ
လူ ၂၀၀၀ ေလာက္ ေက်းြနုိင္ပါတယ္။
အနႏၲသူရ အမတ္ႀကီးဘုရားကို လွဴ ေသာ က်ြန္ အေရ အတြက္မွာ ဖတ္ရသမ်ွ ၆၆၅ ဦး  အဆံုးစြန္ လူ
၈၀၀ မ်ွ လို႔ ေဒါက္တာတိုးလွ က ဆိုပါတယ္။ ဒီေတာ့ လူ ၂၀၀၀ စာ စားသုံးနိုင္တာကို၈၀၀ ေလာက္ က လုပ္။ ရတဲ႔ သီးနွံ ကို သက္ဆိုင္ ရာေက်ာင္းဘုရားျပင္ ဆြမ္းဆီမီး ဝတ္မ်ားအတြက္နုတ္ျပီး က်န္တာကို က်ြန္မ်ားအား အခ်ိဳးက် ခြဲ ေဝ ေပး။
ဒါေႀကာင့့္ စကု က ကန္ယာေျမ ပယ္၁၀၀၀ စာ အတြက္ ကြ်န္ ၁၀၀ ဝန္းက်င္ ေလာက္ စကုမွာ ထားမွာပါ။
ေျမအမ်ိဳးအစားက ယာ ဆိုေတာ့ ေျပာင္း နွမ္း ပဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး စိုက္မယ္။ကန္ ္ပါေတာ့ စပါးနည္းနည္း နဲ႕ ဥယ်ာဥ္ ပါလုပ္မယ္။ အုန္း ထန္း
ဖရုံ ခဝဲ ကြမ္း စတဲ႔ သီးနွံေတြ စိုက္မယ္
လို့ ေျပာလို႔ရပါတယ္။သီးနွံ ေပၚရင္
စကု က ေန ပုဂံ ကို သြား သက္ဆိုင္ရာ
ေက်ာင္း အတြက္ လွဴ ။ က်ြန္ ေတြ က
ရ တဲ႔ ေဝ ပုံစု ေတြ နဲ႔ ပုဂံ က ေန လိုတာေတြ ဝယ္ျခမ္း ကိုယ့္ေနရာ ျပန္
ဆိုေတာ့ ။ စကု က အနႏၲသူရ ဲ႔ က်ြန္မ်ား ႔ အတြက္ ပုဂံ ဟာ ကုန္စည္ စီးဆင္း ရာ ဓန ခြဲေဝ ရာ ျဖစ္မယ္ ထင္ပါတယ္။
ဒါအျပင္ သိဂၤသူသမီးေက်ာက္စာမွာလည္း
စကုမွာ ဆည္သစ္ေဆာက္တယ္
ဆိုတာေတြ႕ရပါတယ္။ အျခား ေက်ာက္စာေတြကို ကိုးကားျပိီးေတာ့
လည္းေျမာင္းေတြ ေဖါက္တာကိုလည္း
ေျပာနိိင္ပါတယ္ ။အခ်ိဳ႕ေျမာင္းေတြ
ဆိူ ခုခ်ိန္ထိ ေက်ာက္စာထဲကအမည္
ေတြ ေခၚေနႀကတုန္းပါဘဲ။ စကုဟာ
ပုဂံေခတ္လြန္ကာလမွာ စကုခရိုင္ရယ္
လို႕ျဖစ္ေနတာကိုလည္းသကၠရာဇ္ ၆၇၉ ခု (၆၆၈-၆၇၄-ခု)
ထိုး အနႏၲသူ ေမာင္နွံေက်ာင္း
 ေက်ာက္စာ၊တမ်က္နွာ၊ (ပုဂံျပတိုက္ ေက်ာက္တိုင္အမွတ္ ၇၃ ) မီွာေတြ႕နိုင္ပါတယ္။ ဆရာႀကီးေဒါက္တာသန္းထြန္း နဲ႕
မင္းဘူးဦးေအာင္ႀကိဳင္တို႕ကလည္း
ပုဂံေခတ္ကမင္းဘူး ေျခာက္ခရုိင္မွာ စကုခရုိင္
လည္းပါတယ္ဆိုႀကပါတယ္။ီ
 ဒီလို စိုက္ပ်ိဳးေရးဆန္စပ့ါးအားထား
ရာေဒသကို ေတာင္တြင္းစား  ဟာ
သူ႕သားစကုစား  နဲ႕ အတူ ပုဂံ
ရဲ႕ အေျခအေနကိူႀကည့္ျပီး  ေတာင္တြင္း နဲ႕ စကုကို ေသခ်ာျပင္ဆင္ထားခဲ႕တာျဖစ္ပါမယ္။
ဇာတာေတာ္ပုံမွာေတာ့ ျမန္မာနွစ္ ၆၆၁ မွာတည္တယ္ဆုိပါတယ္။တင္နိုင္တိုး
ရဲ႕ျမန္မာျမိဳ႕အဘိဓါန္မွာ ျမန္မာနွစ္ ၆၆၁ နတ္ေတာ္ လဆန္း ၇ရက္ တနလၤာေန႔ မွာ ေတာင္တြင္းမင္းသီဝိပေဒ ကတည္
တယ္လို့႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေတြဟာ
ေတာင္တြင္းစားဟာ ဘယ္ေလာက္ထိ
စဥ္းစားျပင္ဆင္ထားသလဲဆိုတာကို
သိနိုင္ပါတယ္။္
ဒါေႀကာင့္  သတိုးမင္းဖ်ား နန္းတက္
ေတာ့  ေတာင္တြင္း နဲ စကု ဟာျခားနား
ခဲ႕ပါတယ္။သတိုးမင္းဖ်ားက ေတာင္
တြင္းကို တိုုက္ခိုက္သိမ္းနိုင္ေပမယ့္
စကုကိုေတာ့  နစ္ႀကိမ္တိုက္ရာမွာ
နစ္ႀကိမ္လုံးမေအာင္ျမင္ခဲ႕ပါဘူး။
ေနာက္ မင္းႀကီးစြာလက္ထက္မွာေတာ့
စကုကို တိုက္မေနေတာ့ဘဲ စကုစား
သိဂၤသူေစာေနာင္းကို နမေတာ္ နဲ႕စုံ
ဖက္လို႕ သိမ္းသြင္းလိုက္ပါတယ္။
ဒီလို ေတာင္တြင္း နဲ႕ စကု ပတ္သက္
မူ္ မွာ ေထရ္ႀကီးေစတီ တည္
တဲ႕ အခ်ိန္ လွဴဒါန္းပုဂိၢဳလ္ ဟာ အမ်ား
ႀကီးျဖစ္နိုင္တယ္ဆိုတဲ႕ ယူဆခ်က္ပါ။
ေနာက္တစ္ခုက အဲ႕ဒီအခ်ိန္ ၁၄
ႎရာစုကဘဲ  ေအာက္ေက်ာင္းေစတီ
ကို ေတာင္တြင္းမင္းသီဟပေတ႕က တည္ခဲ့ျပီး
ေထရ္ႀကီး ေစတီေတာ္ နဲ႕
ဥာဏ္ေတာ္ကလည္း အတူတူဘဲ
ဆိုပါတယ္။ ထူးျခားတာက မဟာပုဏၰ
မေထရ္သီတင္းသုံးတဲ႕ေနရာ နစ္ခုမွာ
တည္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒိီေထရ္ႀကီးေစတီဟာ
ယခင္က ေစတီေဟာင္းကို ငုံျပၤီး
တည္တယ္ဆိုတဲ႕ အစဥ္အလာစကား
က ရွိေနပါေသးတယ္။
အခ်ဳပ္ေျပာရ ရင္ ဒီေထရ္ႀကီး ထီးႀကီး
ေစတီဟာ ေအဒီ ၁၃၀၇  ၊ ျမန္မာနွစ္
၆၆၉ မွာတည္တာ ျဖစ္နိုင္တယ္လို႕
လက္ခံ ရမွာပါ။ အစဥ္အလာစကားကိုမွ ေျပာခ်င္ရင္ေတာ့ မဟာပုဏၰ မေထရ္ သီတင္းသံုး
တယ္ ဆိုတဲ႕ ေစတီေဟာင္း ကေတာ့
ေစတီကို ေစတီကြယ္ခဲ႕ျပီလို႕ဘဲ
ေျပာရပါေတာ့မယ္။

ယခုပို႔  ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အခ်က္အလက္္
အခ်ိဳ႕ကိုေပးပို႕ေသာ ဆရာေတာ္ Shan Yoma E-Library  အားေက်းဇူးတင္ပါသည္ ဘုရား

ုCrd#